De grote Einstein schijnt gezegd te hebben dat wij mensen de keuze hebben tussen het vertrouwen dat het universum goed is en het wantrouwen. Anders gezegd: ieder mens heeft de keuze om zichzelf en anderen met vertrouwen te benaderen of wantrouwend. Ik vraag me af of het alleen een kwestie van keuze is. Dat een staat nu eenmaal wat robuuster in het leven dan de ander. Aard en opvoeding spelen hierin zeker een rol. Als het gaat om conflicten en mediation dan komen in iedere confictbemiddeling betrokkenen voor de keuze te staan of zij de andere partij gaan vertrouwen of niet. Meestal speelt die keuze zich af op onbewust niveau: als de emoties voldoende aan de orde zijn geweest en betrokkenen iets hebben geproefd van werkelijke pijn en betrokkenheid van de ander, dan “ontstaat” er vertrouwen. Dat wordt de keuze om de ander te vertrouwen (niet altijd en niet in alles, maar wel hier en nu) onbewust gemaakt en soms ook daadwerkelijk bewust uitgesproken.

Terwijl ik dit schrijf (15/11/2015) zijn de vreselijke aanslagen in Parijs ruim een dag oud. Veiligheidsmaatregelen zijn opgevoerd tot het uiterste. Alles en iedereen wordt gecontroleerd. Wantrouwen alom. Zo gaat het natuurlijk niet werken op de lange duur. Wij kunnen niet gelukkig leven in een sfeer van constant wantrouwen. Wie wel eens in Israël is geweest, weet hoe een wantrouwende maatschappij aanvoelt. Evenals in mediation moet er een punt komen dat er vertrouwen gaat groeien. Vertrouwen is het enige dat wij mediators werkelijk bemiddelen. De rest komt er bij (overeenkomsten, berekeningen, inhoudelijke informatie) en moet uiteraard professioneel zijn. Het verschil tussen een procedure bij de rechtbank en echtscheidings- of arbeidsmediation is dat er in mediation ingezet wordt op vertrouwen.

Zo zal er ook in de wereldpolitiek op vertrouwen moeten worden ingezet, wil er sprake zijn van een duurzaam toekomstperspectief. Van de uitspraak van onze premier dat wij in oorlog zijn met IS (wat we formeel natuurlijk niet zijn) kan je je afvragen of die het vertrouwen of het wantrouwen bevordert. Hoe gaan we het probleem oplossen? Dan zullen mensen toch met elkaar in gesprek moeten gaan, meer smaken zijn er volgens mij niet. Natuurlijk, waar wordt aangevallen, moet er verdedigd worden en soms (veel) meer dan dat. Uiteindelijk lost alleen het gesprek de problemen echt op. Dus ook het gesprek met voor ons misschien onacceptabele lieden als die van IS, ISIS of hoe het maar mag heten. Waarom blazen jonge mannen zichzelf op? Hoe ver moet je dan heenzijn om dat te doen? Hoe ver moet je heenzijn om je kinderen bloot te stellen aan een jarenlange vechtscheiding? Het is allemaal volstrekt niet goed te praten, maar te zeggen dat wij in oorlog zijn met mensen in een vechtscheiding gaat niet echt helpen! Maatregelen (bijvoorbeeld een onder toezicht stellen van de kinderen/OTS) en gesprekken zullen hand in hand moeten gaan. Intensief in gesprek gaan en blijven met betrokkenen vanuit een houding van respect, vanuit een vertrouwen dat ieder normaal mens uiteindelijk tot redelijkheid en billijkheid in staat is, naast de noodzakelijk maatregelen (bijvoorbeeld een OTS bij een vechtscheiding en op het wereldtoneel soms militair geweld als er geweld komt van de andere kant).

Bevorderen van vertrouwen is broodnodig voor een duurzame toekomst, van wereldburgers en van mensen in een (v)echtscheiding of in een arbeidsconflict of andere mediation. Het alternatief is dat het monster van het wantrouwen de strijd wint. In een vechtscheiding is de uitkomst daarvan dat de kinderen er onderdoor gaan. In de politiek zouden wij wel eens de kinderen van de rekening kunnen worden, zolang als beleidsmakers en wij olie op het vuur gooien.